[Hồ Chí Minh] Khám phá một số nghề thủ công ở miền Tây!

[Vườn Sấy]

Khám phá một số nghề thủ công ở miền Tây để hiểu đời sống dân dã, văn hóa làng nghề và trải nghiệm làm thợ ngay giữa lòng sông nước. Miền Tây Nam Bộ – vùng đất trù phú với kênh rạch chằng chịt, cây trái sum suê – không chỉ nổi tiếng bởi phong cảnh hữu tình mà còn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống qua một số nghề thủ công ở miền Tây. Dù chịu sự tác động mạnh mẽ của hiện đại hóa, những nghề này vẫn sống mãnh liệt trong lòng người dân, góp phần làm nên bản sắc vùng sông nước.

Tổng quan về các nghề thủ công ở miền Tây Nam Bộ​

Miền Tây là nơi hội tụ của nhiều làng nghề lâu đời, đa dạng cả về chất liệu lẫn hình thức sản xuất. Các nghề chủ yếu phát triển ở quy mô hộ gia đình, làng nghề truyền thống, có thể kể đến như:

• Nghề đan lát (mây tre, lục bình)
• Nghề làm kẹo dừa, làm bánh truyền thống
• Nghề đóng xuồng, ghe
• Nghề làm gốm của người Khmer
• Nghề rèn, đúc kim loại
• Nghề làm lưới, làm nón lá

Mỗi nghề mang đậm dấu ấn vùng miền, phù hợp với điều kiện sống của người dân nơi đây.

Một số nghề thủ công ở miền Tây nổi bật nhất​

Nghề làm kẹo dừa – đặc sản của xứ dừa Bến Tre​

Nghề làm kẹo dừa
Bến Tre là “thủ phủ dừa” của cả nước, nơi nghề làm kẹo dừa ra đời và phát triển mạnh mẽ.

• Nguyên liệu chính: dừa, mạch nha, đường
• Sản phẩm: kẹo dừa truyền thống, kẹo dừa sầu riêng, kẹo dừa cacao…

Ngày nay, kẹo dừa không chỉ là đặc sản làm quà mà còn là sản phẩm xuất khẩu. Nhiều cơ sở ở Mỏ Cày, Châu Thành đã kết hợp sản xuất – du lịch, cho khách đến tham quan quy trình nấu kẹo.

Nghề đan lục bình – từ cây cỏ hoang thành sản phẩm giá trị​

Tại Cần Thơ, Đồng Tháp, Hậu Giang, nghề đan lục bình (một loại cây mọc trên mặt nước) phát triển mạnh.

• Sản phẩm: giỏ xách, đồ decor, bàn ghế, hộp đựng
• Ưu điểm: thân thiện môi trường, tính thẩm mỹ cao

Nghề này giúp tận dụng tài nguyên thiên nhiên, tạo việc làm cho phụ nữ nông thôn và xuất khẩu mạnh sang Nhật, Hàn Quốc, châu Âu.

Nghề làm bánh phồng – đặc sản làng nghề Cái Bè (Tiền Giang)​

Làng nghề làm bánh phồng
Bánh phồng được làm từ gạo nếp, nước cốt dừa, mè… sau đó phơi khô và nướng lên khi ăn.

• Làng nghề nổi tiếng: Làng bánh phồng Cái Bè
• Sản phẩm: bánh phồng nếp, bánh phồng mè, bánh phồng dừa…

Khách du lịch đến Tiền Giang có thể tự tay làm bánh, phơi bánh và nướng thử ngay tại chỗ – một trải nghiệm mang đậm hương vị miền Tây.

Nghề đóng xuồng, ghe ​

Miền Tây không thể thiếu xuồng ghe – phương tiện di chuyển trên sông rạch. Tại Long An, Đồng Tháp, nghề đóng ghe xuồng thủ công vẫn còn được giữ gìn.

• Sản phẩm: xuồng ba lá, ghe tam bản, ghe du lịch
• Kỹ thuật: đòi hỏi tay nghề cao, hiểu gỗ và thủy lực

Ngày nay, các cơ sở còn cải tiến mẫu mã để phục vụ du lịch, ghe trang trí, ghe cảnh quan sinh thái…

Nghề làm gốm Khmer ​

Nghề làm gốm Khmer
Tại Tri Tôn và Tịnh Biên (An Giang), đồng bào Khmer duy trì nghề làm gốm thủ công không bàn xoay.

• Nguyên liệu: đất sét pha rơm
• Đặc trưng: nung bằng củi, không tráng men, có màu đất nguyên bản

Sản phẩm gốm Khmer mang giá trị tâm linh, được dùng trong đời sống và các nghi lễ truyền thống.

Nghề đan rọ, làm lưới bắt cá​

Ở An Giang, Đồng Tháp, nhiều hộ gia đình vẫn làm lọp, rọ, lưới, xà di – dụng cụ đánh bắt cá trong mùa nước nổi.

• Vật liệu: tre, lục bình, sợi nhựa
• Tính ứng dụng cao, phục vụ cho cả ngư dân lẫn khách du lịch trải nghiệm đánh bắt thủ công.

Vai trò của các nghề thủ công ở miền Tây​

Gắn liền với đời sống văn hóa – lao động​

Các nghề không chỉ đơn thuần tạo ra sản phẩm, mà còn phản ánh tập quán sinh hoạt, tín ngưỡng, tư duy và kỹ năng của người dân miền Tây qua nhiều thế hệ.

Tạo sinh kế và giữ chân người lao động địa phương​

Thay vì rời quê lên thành phố, người dân có thể sống được với nghề thủ công, nhờ đó giảm tình trạng di dân và bảo tồn di sản văn hóa sống.

Góp phần phát triển du lịch sinh thái – trải nghiệm​

Nhiều làng nghề hiện nay kết hợp với du lịch trải nghiệm, giúp du khách hiểu hơn về cuộc sống miền sông nước: tự tay đan lát, làm bánh, chèo xuồng, đi chợ nổi…

Thách thức và hướng phát triển của nghề thủ công miền Tây​

Thách thức​

• Lực lượng lao động trẻ ít mặn mà với nghề
• Mẫu mã sản phẩm còn đơn điệu
• Cạnh tranh với sản phẩm công nghiệp, nhập khẩu
• Thiếu liên kết tiêu thụ – xúc tiến thương mại

Hướng phát triển​

• Đổi mới thiết kế sản phẩm để phù hợp thị hiếu
• Kết hợp thương mại điện tử – bán hàng online
• Tăng cường du lịch làng nghề, trải nghiệm làm nghề
• Đưa nghề thủ công vào giáo dục kỹ năng – hướng nghiệp

Kết Luận​

Dù không còn giữ vai trò chính trong nền kinh tế, một số nghề thủ công ở miền Tây vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ bản sắc văn hóa, tạo việc làm và phát triển du lịch bền vững. Giữa dòng chảy của thời đại, những nghề mộc mạc ấy vẫn giữ được hồn cốt dân tộc và tiếp tục truyền lại cho các thế hệ sau.

>>> Xem thêm những điều thú vị tại Vườn Sấy nghen!