Thử vào Google gõ từ khóa “bán thực phẩm chức năng (TPCN)” thì có đến 25,6 triệu kết quả; gõ từ khóa “kinh doanh TPCN” cũng có 13 triệu kết quả... TPCN mới có mặt tại thị trường Việt Nam khoảng hơn 10 năm nay nhưng phát triển nhanh đến chóng mặt với đủ chủng loại.
Tăng như vũ bão
Theo thống kê của Hiệp hội TPCN, năm 2000 chỉ có 60 sản phẩm TPCN nhập về thì nay thị trường đã có đến hơn 3.700 sản phẩm. Năm 2007, TPCN nhập khẩu chiếm 65% thị trường thì hiện nay trên 60% được sản xuất trong nước. Theo Phó Cục trưởng Cục Vệ sinh An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) Lê Văn Giang, thị trường này đang phát triển “mạnh như vũ bão” ở nước ta.
Mua thực phẩm chức năng nên chọn các thương hiệu uy tín. Ảnh: Hồng Thúy
Từ một số sản phẩm ban đầu, đến nay hầu như TPCN đã có đầy đủ các chủng loại và “hỗ trợ” chữa tất cả các bệnh lý như tim mạch, huyết áp, gout, đái tháo đường, xương khớp, trĩ, sản phẩm dành cho nữ, nam, trẻ em, người già và cả dành cho người… mắc bệnh ung thư. Nhiều sản phẩm có cùng công dụng nhưng có vô số tên gọi và giá khác nhau.
Tại TPHCM, TPCN bày bán khắp nơi, từ nhà thuốc tây, hiệu thuốc đông y đến các siêu thị. Tại các siêu thị Co.opMart, BigC, Maximark có hàng chục sản phẩm như sữa, trà giảm cân, trà thảo dược, bột dinh dưỡng… có dán nhãn TPCN. Trên các trang web, đầy rẫy thông tin chào mời mua TPCN là “hàng xách tay từ Mỹ, Nhật…” để làm đẹp, cải thiện vòng 1, cải thiện “bản lĩnh đàn ông”… với những công dụng “trên cả tuyệt vời”, giá từ vài trăm ngàn đến trên 1 triệu đồng/hộp. Có rất nhiều showroom, siêu thị trưng bày TPCN theo từng nhóm bệnh lý.
Tuy nhiên, rầm rộ nhất là hình thức kinh doanh TPCN dưới dạng đa cấp. Không chỉ lôi kéo những người có nhu cầu mua sản phẩm vào mạng lưới bán hàng mà các công ty kinh doanh TPCN còn dùng đủ “chiêu trò” để lôi kéo thành viên mới. Không chỉ hoạt động mạnh ở các TP lớn mà gần đây, mạng lưới kinh doanh đa cấp TPCN đã mở rộng về nhiều địa phương. Cách đây không lâu, chúng tôi có dịp đến một xã miền núi của huyện Hương Khê, Hà Tĩnh và rất bất ngờ khi biết nhiều nhà dân ở đây có dùng sản phẩm TPCN của một nhãn hiệu đa cấp ở TPHCM. Hỏi ra mới biết, hiệu trưởng một trường tại đây bán hàng đa cấp nhãn hiệu này. Ngày họp phụ huynh, vị hiệu trưởng tranh thủ giới thiệu sản phẩm nên ai cũng… nể mà mua dù giá khá cao so với thu nhập của người dân quê.
Nhắm vào “quý ông”, “quý bà”
Có thể nói sôi động nhất của thị trường TPCN hiện nay là sản phẩm phục vụ “quý ông”, “quý bà”. Chỉ riêng TPCN dành cho người giảm cân, hiện đã có hàng trăm sản phẩm. Nổi lên như một hiện tượng của thị trường TPCN giảm cân hiện nay, bột H. (chỉ phân phối qua kênh đa cấp) được đông đảo phụ nữ tin dùng. Là sản phẩm chức năng của Mỹ, phân phối chính bằng hình thức bán hàng đa cấp, H. nhanh chóng lan nhanh đến từng ngõ ngách tại TPHCM và các tỉnh, thành khác bởi H. có thể dùng để ăn chung với trái cây, pha nước, sữa để uống..., có thể dùng bột 2-3 bữa/ngày thay cho bữa ăn chính mà không bị ngán.
Ngoài loại bột này, hiện trên thị trường còn có bột giảm cân của các nhãn hàng lớn như M., A., O… giá trên dưới 1 triệu đồng/hộp. Các loại trà, cà phê, sữa giảm cân cũng có hàng trăm loại, được quảng cáo là giảm béo, tiêu mỡ, hạn chế hàm lượng cholesterol trong máu…
Các loại TPCN giúp “cải thiện khả năng đàn ông” cũng có cả một rừng sản phẩm. Hàng loạt sản phẩm viên nang của các công ty sản xuất trong nước và nhập khẩu được quảng cáo là “giúp tăng cường hệ miễn dịch, chống mệt mỏi” và đặc biệt là “tăng bản lĩnh đàn ông” với giá không rẻ, ít nhất cũng trên 100.000 đồng/hộp. Hay như sản phẩm K. của một doanh nghiệp sản xuất trong nước được quảng cáo là “sinh lực thời trai trẻ”, được quảng cáo là có tác dụng bồi bổ nguyên khí, giúp tăng cường chức năng sinh lý nam giới, hạn chế quá trình mãn dục nam…
Thấy quảng cáo quá hấp dẫn, nhiều người không ngại bỏ tiền mua các loại TPCN nhưng theo nhiều người đã sử dụng thì “chẳng mấy tác dụng”. “Nghe người bạn giới thiệu, tôi mua một hộp TPCN “tăng cường sinh lực” giá 110.000 đồng về uống. Uống xong không thấy tác dụng gì, tôi quay lại nhà thuốc (nơi bán hàng) thì được tư vấn là phải uống 3 hộp mới có kết quả. Hết hộp thứ ba, tôi trở lại “mắng vốn” thì người bán bảo rằng phải uống 10 hộp trở lên. Tôi thấy giống bị lừa nên ngưng không uống nữa, chấp nhận mất 330.000 đồng tiền… ngu” – anh Thanh, nhà ở quận 10 - TPHCM, bức xúc kể.
